Zużyte opony są odpadem, którego należy się pozbyć. Nie jest to niestety zadanie łatwe ze względu na fakt, że w tym przypadku nie jest możliwie postępowanie z nim jak z innymi śmieciami, a konieczne staje się zastosowanie do ściśle określonych przepisów. Stare ogumienie musi być poddane recyklingowi, a jego składowanie (przydomowe) czy pobywanie się jak zwykłych śmieci jest surowo karalne.
Czy wiek opony ma wpływ ja jej funkcjonalność? Jak samodzielnie sprawdzić datę produkcji?
Użytkownicy pojazdów bardzo często zastanawiają się nad tym, jak wiek opony wpływa na ich funkcjonalność. Kierowcy doskonale zdaj sobie sprawę z tego, że do oceny ich użyteczności ważna jest obserwacja wysokości bieżnika, zapominają jednak o sprawdzeniu daty produkcji gumy – wbrew pozorom czynnik ten ma duży wpływ na użyteczność opon. Warto pamiętać o tym, że nie tyko kilkuletnia eksploatacja, ale samo ”leżakowanie” w garażu sprawiają, że guma użyta do produkcji opon traci wiele swoich cennych właściwości. Pojawiają się pęknięcia, a sama mieszanka stopniowo staje się coraz twardsza, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenie przyczepności i wydłużenia drogi hamowania, co w czasie jazdy stanowi duże niebezpieczeństwo dla uczestników ruchu drogowego. Składowanie opon, szczególnie gdy narażone są one na intensywne działanie promieni słonecznych również nie jest dobrym rozwiązaniem. Co prawda nie są one zużywane w czasie jazdy, ale intensywne oddziaływanie promieni zmniejsza znacząco ich techniczne parametry, a także powoduje deformację.
Kiedy żywotność opony się kończy i musi ona zostać zastąpiona inną, kierowca może zdecydować się na zakup używanej, jednak w takim przypadku musi się przyjrzeć nie tylko wysokości bieżnika, ale i dacie produkcji, co nie jet zadaniem zbyt skomplikowanym czy wymagającym zastosowania jakichkolwiek narzędzi. Każdy producent opon jest zobowiązany do umieszczania na ich zewnętrznej części informacji o dacie produkcji (umieszczona jest ona w kodzie DOT, znajdującym się na obramowaniu opony, zawierająca kod fabryki oraz tydzień i rok opuszczenia przez oponę fabryki), co bezwzględnie przed zakupem należy sprawdzić. Używane opony warto jednak kupować z pewnego i sprawdzonego źródła wiedząc, że ich przechowywanie było zgodne z normami (te niewłaściwe często powadzi do niewidocznych uszkodzeń, zmniejszających komfort i bezpieczeństwo ich stosowania).
Wymiana czy odnowa opony?
Kierowcy, którzy chcą oszczędzić bądź po prostu zadbać o środowisko naturalne na tyle, na ile mogą często jeśli mają taką możliwość decydują się nie na wymianę zużytej opony, a na jej regenerację. Nie w każdym przypadku będzie to możliwe, jednak z wielu powodów warto to sprawdzić. Wymiana będzie konieczna przede wszystkim w przypadku licznych i poważnych uszkodzeń, takich jak pęknięcia, przebicia czy deformacje. W tym miejscu mając na względzie bezpieczeństwo jazdy nie należy rozważać nawet kwestii związanych z regeneracją.
Wymiana opony na nową będzie niezbędna jeszcze w następujących przypadkach:
- nadmiernego zużycia – bieżnik jest bardzo płytki, a jego grubość jest mniejsza niż 1,6 mm (co zgodnie z przepisami zobowiązuje kierowcę do natychmiastowej wymiany);
- przekroczenia okresu żywotności – zgodnie z zaleceniami producentów, w zależności od opony wynosi ona 5-6 lat od dnia produkcji. Nawet jeżeli bieżnik posiada odpowiednią głębokość, ze względu na na naturalne procesy starzenia się gumy, taka opona znacząco traci swoje właściwości, negatywnie odbijając się na komforcie i bezpieczeństwie jazdy.
W przypadku kilkuletnich opon, w których guma jest jeszcze w dość dobrym stanie technicznym nie zawsze należy się decydować na wymianę. Jeżeli jedynym mankamentem będzie tu zbyt mała głębokość bieżnika, wartą do rozważenia opcją jest zastosowanie bieżnikowania opon.
Renowacja opon możliwa jest wyłącznie w wtedy, gdy na ich powierzchnie nie pojawiają się pęknięcia, a one same nie są jeszcze zniszczone oraz nie parcieją. Wymaga to jednak zastosowania odpowiednich metod pielęgnacji i konserwacji, które w efekcie pozwolą na zminimalizowanie efektów procesu starzenia się gumy. Specjaliści często zalecają łączenie renowacji z bieżnikowaniem opon. Należy jednak pamiętać o tym, że choć często renowacja będzie skuteczna i nieco przedłuży żywotność opony, to jednak nie można jej wykonywać wielokrotnie, a co za tym idzie w końcu przyjdzie taki moment, w którym już niezbędna będzie wymiana jej na nową. Wówczas przyjdzie czas na zastanowienie się nad tym, jak się pozbyć starej w sposób bezpieczny i legalny.
Gdzie bezpłatnie zutylizować opony?
Ze względu na nieco mniej restrykcyjne przepisy, obecnie coraz więcej warsztatów wulkanizacyjnych oferuje swoim klientom możliwość pozostawienia starych opon, przy okazji ich wymiany na nowe, co spotyka się z dużym zainteresowaniem z ich strony. Dzięki takiej opcji kierowcy nie muszą się martwić, w jaki sposób na własną rękę i zgodnie z przepisami mogą poddać nie nadające się już do użytku ogumienie utylizacji. Warto także podkreślić, że obecnie całkiem spora ilość serwisów internetowych zajmujących się sprzedażą i montażem opon, w ramach swojej usługi oferuje również możliwość darmowego odbioru tych starych. Taka możliwość nie jest w żaden sposób regulowana przepisami, a więc zarówno serwis sprzedający opony jak i wulkanizatorzy mogą, ale nie muszą zajmować się starym ogumieniem swoich klientów.
Wygodnie i bez jakichkolwiek opłat, starych zużytych opon można się pozbyć nie tylko u niektórych wulkanizatorów, ale również w punktach dobrowolnego dostarczania odpadów. Wystarczy tylko zorientować się, gdzie się one znajdują i po prostu zawieźć tam niepotrzebne odpady. Gdzie szukać takich miejsc? Najbardziej wartościowym źródłem informacji na ten temat będą internetowe strony poszczególnych miast bądź podległych im urzędów gmin. Kierowcy mogą również skorzystać z pomocy oferowanej przez Centrum Utylizacji Opon. W tym celu należy skontaktować się z centralą firmy, która przekaże informacje i dane kontaktowe do lokalnego podmiotu odpowiedzialnego za przyjmowanie starych opon na tym obszarze. W tym przypadku, podobnie jak w punktach dowolnego dostarczania odpadów zainteresowany będzie musiał dostarczyć je we własnym zakresie.
Mniej restrykcyjne przepisy dotyczące składowania opon dla warsztatów samochodowych
Warsztaty samochodowe, a szczególnie te specjalizujące się w wulkanizacji mogą liczyć na znacznie łagodniejsze przepisy dotyczące przechowywania i utylizacji starych opon. Zgodnie z prawem, jeżeli ilość zgromadzonego ogumienia będzie wynosiła:
- 100 sztuk w przypadku ogumienia motocyklowego i samochodowego,
- 35 sztuk w przypadku ogumienia pochodzącego z pojazdów ciężarowych i wolnobieżnych.
Warsztaty po uzyskaniu wskazanej ilości odpadów jedyne co muszą zrobić, to zgłosić ten fakt do odpowiedniej firmy zajmującej się utylizacją tego rodzaju odpadów. Zostaną one zabrane z miejsca magazynowania i przekazane do punktu odzysku, a sama transakcja uwieńczona zostanie stosownym dokumentem potwierdzającym poddanie opon procesowi utylizacji (Karta Przekazania Odpadu).
Jak w ciekawy i kreatywny sposób wykorzystać stare opony?
Stare zużyte opony wcale nie muszą być oddawane do utylizacji. Przy odrobinie kreatywności i wolnego czasu, można znaleźć dla nich nowe zastosowanie. Dobrym pomysłem na ich wykorzystanie może być samodzielne wykonanie ogrodowych ozdób, które nie tylko mogą się okazać bardzo praktyczne, ale również będą wyglądały niebanalnie, przez co ogród zyska nowego, wyjątkowego charakteru. Należy jednak pamiętać o ich specyficznej estetyce, a co za tym idzie rozwiązanie to, choć bez wątpienia bardzo ciekawe, nie w każdym miejscu będzie pasowało do otoczenia. Najczęstszą formą wykorzystywania starego ogumienia jest konstruowanie przy ich pomocy kwietników, bądź obrzeży rabat.
Kolejnym niebanalnym sposobem na wykorzystanie zużytej opony jest stworzenie z niej huśtawki bądź innych elementów przydomowego placu zabaw. Doskonale sprawdzą się jako podstawa do stworzenia toru z przeszkodami. Tak naprawdę możliwości wykorzystania zbędnej opony jest bardzo dużo, zarówno w ogrodzie jak i w garażu, a ograniczeniem w tym przypadku może być jedynie fantazja. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie opony da się wykorzystać, więc prędzej czy później i tak najeży znaleźć najlepszy sposób ich bezpiecznej utylizacji.
Recykling i utylizacja starych opon w Polsce
Każdego roku na polskich drogach pojawia się coraz więcej pojazdów, przez co automatycznie znacząco wrasta liczba wprowadzonych do obiegu opon, które za kilka lat, kiedy przestaną być już wystarczająco użyteczne, będą musiały przejść przez proces utylizacji. Być może niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że tego typu odpady ulegają rozpadowi aż przez 100 lat. W związku z ich dużą ilością, dla ochrony środowiska naturalnego zdecydowano o możliwie jak największym odzysku surowców.
W kwestii związanej z recyklingiem przepisy są dość jasne. Każdy producent ogumienia, który nie będzie postępował zgodnie z ustalonymi normami zostanie obciążony tzw. opłatą produktową, pobieraną przez właściwy dla miejsca prowadzenia działalności Urząd Marszałkowski. Stawki będą tu nieco zróżnicowane, a kwota do zapłaty będzie uzależniona przede wszystkim od tego, czy dotyczy opon nowych czy też używanych.
Każdy z podmiotów gospodarczych, który za cel swojej działalności stawia sobie zbiórkę i przekazywanie opon do recyklingu musi się stosować do określonych zasad, a łamanie którejkolwiek z nich jest równoznaczne z poniesieniem za to stosowanej odpowiedzialności. Jedną z najważniejszych zasad dotyczących ogumienia, jest całkowity zakaz (niezależnie od tego, w jakim jest stanie) jego przetrzymywania na wysypiskach i składach (w odpowiedni sposób reguluje to specjalna ustawa o odpadach).
Kierowcy przekazując stare opony do utylizacji pozbywają się problemu. Co jednak dzieje się z odpadem dalej, gdy już zostanie przekazany odpowiedniej jednostce? W Polsce utylizacja prowadzona może być na cztery sposoby:
- jako odzysk energetyczny,
- jako recykling materiałowy,
- w formie bieżnikowania,
- w formie eksportu.
Zdecydowanie najczęstszą formą stosowaną wobec odpadów w postaci zużytych opon poddanie ich odzyskowi energetycznemu. Co ważne, ciągle prowadzone są prace mające na celu znacznie efektywniejszą produkcję i wykorzystanie pozyskanych w wyniku utylizacji ogumienia paliw.
Z punktu widzenia środowiska naturalnego w przypadku odpadów z opon najkorzystniejszą formą ich likwidacji jest recykling materiałowy (surowcowy). Polega on na przetworzeniu jednego materiału w inny, który może mieć zarówno podobne, jak i zupełnie inne właściwości czy zastosowanie. Sposobów na przetworzenie ogumienia jest na szczęście bardzo dużo, przede wszystkim dzięki temu, że ich konstrukcja w dużej mierze bazuje na elastometrach, gumie, sadzy, krzemionce czy metalu.
W oponach poddaje się recyklingowi obecnie przede wszystkim:
- stal – materiał poddawany jest oczyszczeniu i stopieniu, co w efekcie daje wiele możliwości jego ponownego wykorzystania;
- tekstylia – z jednej opony odzyskać można nawet 1 kg tego materiału, który w głównej mierze wykorzystywany jet w budownictwie do wzmacniania betonu;
- gumowy granulat to nic innego jak kawałki opony pozbawione elementów metalowych i tekstylnych, które podobnie jak stal po odzysku dają wiele możliwości ponownego zastosowania.
Recykling ma na celu nie tylko zmniejszenie ilości odpadów poprzez ich ponowne wykorzystanie, ale i ochronę środowiska naturalnego, które obecnie zagrożone jest i tak na już zbyt wielu poziomach.
Producenci opon a recykling
Obecne przepisy dotyczące ponownego wykorzystania odpadów kiedy jest to tylko możliwe, niejako wymuszają na producentach opon perspektywiczne myślenie o tym, co w ciągu najbliższych lat stanie się z ich produktem, gdy już nie będzie się nadawał do użytku. W związku z tym wielu z nich nie tylko stara się wykonywać je tak, by bez większych przeszkód mogły być poddane recyklingowi, ale również pozyskiwane w ten sposób materiały w żaden sposób nie stwarzały zagrożenia dla środowiska. W związku z coraz powszechniej szerzącą się świadomością, jak bardzo zagrożona jest natura, coraz częściej producenci opon w swojej produkcji starają się sięgać po proekologiczne rozwiązania. Coraz częściej opony produkowane są z już gotowych mieszanek gumowych, co nie tylko wymaga zużycia zdecydowanie mniej energii elektrycznej, ale również obniża emisję CO2 i redukuje ilość powstających w wyniku procesu odpadów.
Producenci ogumienia, szczególnie Ci najbardziej znani starają się wykorzystywać jak największą ilość materiałów pochodzenia naturalnego (najczęściej jest to guma), a także w produkcji stosują odzyskane wcześniej w ramach recyklingu materiały (sadze, stalowy karkas czy kauczuk).
Rozwiązań sprzyjających środowisku, a przy okazji pozwalających pozbyć się niechcianych odpadów z ogumienia jest na szczęście coraz więcej. Dodatkowo prognozy na najbliższe lata są bardzo obiecujące, bowiem jak szacują specjaliści odzyskiwanie materiałów i ich ponowne wykorzystanie będzie systematycznie się zwiększało w perspektywie kilku najbliższych lat.
Statystyki o polskim recyklingu opon
Zgodnie z oficjalnymi danymi, na całym świecie każdego roku produkowanych jest ponad 20 milionów ton nowych opon. W Polsce produkcja sięga około 180 tysięcy kilogramów w ciągu roku. Nic więc dziwnego w tym, że przy tak dużej rocznej produkcji, ogumienie nienadające się już do dalszego użytkowania na drogach musi zostać w legalny sposób zutylizowane. Do 2000 roku do momentu zmiany przepisów na nieco bardziej restrykcyjne, prawdziwą plagą było zjawisko polegające na porzucaniu opon nie tylko na śmietnikach, ale co gorsza w lasach czy na polach. Zgodnie z nowymi zasadami odnoszącymi się do obowiązku właściwego gospodarowania odpadami. Nowa ustawa wymusiła na producentach nie tylko odpowiednią utylizację starego ogumienia, ale również zobowiązani zostali oni do zmiany podejścia w kwestii odzysku produktów.
Obecnie obowiązujące prawo w Polsce zobowiązuje producentów do zagospodarowania co najmniej 75% odzyskanego tonażu opon. W tym co najmniej 15% musi podlegać recyklingowi. Pozostały materiał powstały w wyniku przetworzenia w większości przypadków za pośrednictwem spalana w piecach wyposażonych w specjalistyczne filtry (które mają zapobiegać zanieczyszczaniu środowiska), przetwarzany jest na energię cieplną.
Nie da się ukryć, że dla wielu kierowców stare opony bywają dość kłopotliwym odpadem, którego nie mogą tak po prostu wyrzucić razem z innymi na śmietnik, a jednak w jakiś sposób muszą się go pozbyć. Na szczęście istnieje kilka sposobów na pozbycie się ich, bez konieczności ponoszenia z tego tytułu dodatkowych opłat. Dziś stara i niezdatna do dalszej jazdy opona może być poddana bieżnikowaniu, przetworzona na granulat przeznaczony do produkcja innego materiału czy po prostu znaleźć ciekawe i nietypowe zastosowanie np. w ogrodzie. Współczesny recykling opon stawia przede wszystkim na rozwiązania przyjazne dla środowiska naturalnego.
